İridosiklit: Qüzehli Qişanın və Siliar Cismin Müştərək İltihabı

İridosiklit — gözün iki əsas strukturu olan qüzehli qişa (iris) və siliar cismin (ciliary body) müştərək şəkildə iltihablanması ilə xarakterizə olunan ciddi bir göz xəstəliyidir. Bu vəziyyət, tez-tez göz ağrısı, işığa həssaslıq (fotofobiya), bulanıq görmə və qızartı kimi simptomlarla özünü göstərir. İridosiklit, gözün daxili təbəqələrinin daha dərin iltihabı olan uveit xəstəliyinin bir növüdür.Vaxtında diaqnoz və müalicə edilmədikdə ciddi görmə problemlərinə, hətta korluğa səbəb ola bilər.

Qüzehli Qişa və Siliar Cisim Nədir?

Qüzehli qişa (iris) gözün rəngli hissəsidir və şagirdin (pupil) böyüklüyünü tənzimləyərək gözdən keçən işığın miqdarını idarə edir. Siliar cisim isə göz içində maye istehsal edən və linzanın fokuslanmasında mühüm rol oynayan əzələ strukturudur. Hər iki strukturun birgə iltihabı, iridosiklitin meydana gəlməsinə səbəb olur və bu zaman göz funksiyalarının pozulmasına səbəb ola biləcək proseslər aktivləşir.

İridosiklitin Səbəbləri

İridosiklit müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər. Əsas səbəblər arasında bunlar göstərilir:

1. Autoimmun xəstəliklər: Revmatoid artrit, Behçet xəstəliyi və ya sarkoidoz kimi xəstəliklərdə bədən öz toxumalarına qarşı hücum edərək iltihaba səbəb ola bilər.

2. İnfeksiyalar: Virus, bakteriya və ya göbələklərin səbəb olduğu infeksiyalar iridosiklitin yaranmasına yol aça bilər. Xüsusilə herpes virusu buna səbəb ola bilən yayılmış bir infeksiyadır.

3. Travmalar: Gözün mexaniki travması və ya cərrahi əməliyyatlar nəticəsində göz toxumaları zədələnərək iltihaba gətirib çıxara bilər.

4. Göz xəstəlikləri: Digər göz xəstəlikləri, xüsusilə də uveit və ya keratit kimi iltihablı proseslər iridosiklitin yaranmasına səbəb ola bilər.

Əlamətlər və Simptomlar

İridosiklit xəstəliyi aşağıdakı simptomlarla özünü göstərə bilər:

• Göz ağrısı: Xəstələr kəskin və ya qıcıqlandırıcı göz ağrılarından şikayətlənirlər.

• Bulanıq görmə: Görmə itiliyi azalır, bəzi hallarda xəstələr əşyaları dumanlı görürlər.

• İşığa həssaslıq (fotofobiya): Parlaq işıq gözünə zərər verir və narahatlıq yaradır.

• Qızarıqlıq: Göz ağının qızarması iridosiklitin tez-tez rast gəlinən simptomlarındandır.

• Gözbəbəyinin qeyri-adi vəziyyəti:Bəbək bəzən normaldan daha dar və ya qeyri-müntəzəm forma ala bilər.

Diaqnostika

İridosiklitin dəqiq diaqnozu üçün oftalmoloq tərəfindən müxtəlif müayinələr aparılır. Bu müayinələrə aşağıdakılar daxildir:

1. Gözün slit lamp müayinəsi: Bu, iridosiklitin ilkin diaqnozu üçün istifadə olunan əsas üsuldur. Bu müayinə zamanı gözün ön hissəsi detallı şəkildə qiymətləndirilir.

2. Tonometriya: Göz daxilindəki təzyiq ölçülür, çünki bəzi hallarda iridosiklit göz daxili təzyiqin artması ilə müşayiət oluna bilər.

3. Oftalmoskopiya: Gözün arxa hissəsi müayinə olunur və göz dibi dəyişikliklər qiymətləndirilir.

Müalicə

İridosiklitin müalicəsi onun səbəbindən asılı olaraq dəyişir. Əsas müalicə metodları bunlardır:

1. Kortikosteroidlər: İltihabı azaltmaq üçün yerli və ya sistemli steroid preparatlar təyin olunur.

2. Midriatik dərmanlar: Bu dərmanlar bəbəyi genişləndirir, ağrıları yüngülləşdirir və iltihabın gözbəbəyinə təsirini azaldır.

3. İmmunosupressiv preparatlar: Autoimmun xəstəliklərdən qaynaqlanan iridosiklit zamanı istifadə edilir.

4. Antibiotiklər və ya antiviral dərmanlar: İridosiklit infeksiyalardan qaynaqlanarsa, müvafiq olaraq antibakterial və ya antiviral müalicə tətbiq olunur.

Profilaktika

İridosiklitin qarşısını almaq çətin olsa da, autoimmun xəstəliklərin və infeksiyaların erkən müalicəsi riskləri azalda bilər. Göz zədələrindən qorunmaq üçün təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl etmək də vacibdir. Əgər göz ağrısı, bulanıq görmə və ya işığa həssaslıq kimi simptomlar yaranarsa, tez bir zamanda həkimə müraciət etmək mütləqdir.

İridosiklit ciddi və tez müalicə edilməli olan göz xəstəliyidir. Ertələnmiş və ya yetərsiz müalicə görmə itkisinin inkişafına gətirib çıxara bilər. Xəstəliyin ilkin simptomları zamanı vaxtında müraciət edərək düzgün diaqnoz və müalicə almaq uzunmüddətli nəticələrin qarşısını almağa kömək edəcəkdir.