Ptoz Nədir? Səbəbləri, Əlamətləri və Müalicə Yolları

Ptoz, göz qapağının düşməsi ilə xarakterizə olunan bir göz xəstəliyidir. Bu vəziyyət, yuxarı göz qapağının adi vəziyyətindən daha aşağıda yerləşməsi nəticəsində yaranır və görmə sahəsini məhdudlaşdıra bilər. Ptoz həm bir, həm də hər iki gözə təsir edə bilər və hər yaşda baş verə bilər. Bu məqalədə, ptozun səbəbləri, əlamətləri və müasir müalicə yolları haqqında ətraflı məlumat əldə edəcəksiniz.

Ptoz Nədir?

Ptoz, göz qapağı əzələlərinin zəifləməsi və ya sinir problemləri nəticəsində yuxarı göz qapağının düşməsi deməkdir. Bu, görmə qabiliyyətini, estetik görünüşü və göz sağlamlığına təsir edə bilər. Ptoz, anadangəlmə (konqenital) və ya sonradan yaranan (qazanılmış) ola bilər.

• Konqenital Ptoz: Doğuşdan mövcud olan ptoz növüdür. Adətən, göz qapağını qaldıran əzələnin düzgün inkişaf etməməsi ilə bağlıdır.

• Qazanılmış Ptoz: Həyatın istənilən mərhələsində ortaya çıxan ptoz növüdür. Əsas səbəbləri yaşlanma, göz əməliyyatları, travma, sinir və ya əzələ problemləridir.

Ptozun Səbəbləri

Ptozun yaranmasına bir sıra səbəblər təsir edə bilər. Əsas səbəblər bunlardır:

1. Yaşlanma: Yaşlanma prosesi zamanı göz qapağı əzələləri zəifləyir və uzanır, bu da ptoza səbəb ola bilər. Yaşlanma ilə bağlı ptoz adətən daha yavaş inkişaf edir.

2. Travmalar və Yaralanmalar: Gözə dəyən zədələr, qapaq əzələlərinə və ya sinirlərinə zərər verə bilər, bu da ptozun yaranmasına səbəb ola bilər.

3. Sinir Problemləri: Sinirlərin zədələnməsi və ya sinir xəstəlikləri (məsələn, miastenia gravis, Horner sindromu) göz qapağı əzələlərinin zəifləməsinə və ptoza səbəb ola bilər.

4. Əzələ Xəstəlikləri: Göz qapağı əzələlərinə təsir edən əzələ xəstəlikləri (məsələn, əzələ distrofiyaları) ptoza gətirib çıxara bilər.

5. Göz Cərrahiyyəsi: Katarakt və ya digər göz əməliyyatları zamanı göz qapağı əzələlərinin və ya sinirlərinin zədələnməsi ptozun yaranmasına səbəb ola bilər.

6. Doğuşdan Anomaliyalar: Bəzi uşaqlar doğuşdan ptozla doğula bilər ki, bu da göz qapağının qaldırıcı əzələsinin düzgün inkişaf etməməsindən irəli gəlir.

Ptozun Əlamətləri

Ptozun əlamətləri xəstəliyin növü və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Ən çox rast gəlinən əlamətlər bunlardır:

• Yuxarı göz qapağının düşməsi və ya aşağıda yerləşməsi

• Görmə sahəsinin daralması və ya məhdudlaşması

• Göz ətrafında yorğunluq və narahatlıq hissi

• Başın yuxarı qaldırılması və ya qaşların qaldırılması ilə görmə sahəsini açmaq cəhdləri

• Gözlərin tez-tez qamaşması və ya göz qırpılması

  
  

Ptozun Diaqnozu

Ptozun diaqnozu göz həkimi tərəfindən aparılan müayinə və testlər vasitəsilə qoyulur. Diaqnoz prosesi adətən aşağıdakı addımları əhatə edir:

1. Fiziki Müayinə: Həkim, göz qapaqlarının vəziyyətini, hərəkətliliyini və əzələlərin funksiyasını yoxlayır.

2. Görmə Testləri: Görmə sahəsinin daralmasını və ya görmə qabiliyyətini ölçmək üçün müxtəlif görmə testləri aparılır.

3. Sinir və Əzələ Testləri: Sinir və əzələ xəstəliklərinin ptoza səbəb olub olmadığını müəyyən etmək üçün əlavə testlər tələb oluna bilər.

4. İxtisaslı Müayinə: Bəzi hallarda, göz qapağı düşməsinin altında yatan səbəbləri araşdırmaq üçün ixtisaslı müayinə və ya radioloji testlər (MRT, KT) tələb oluna bilər.

Ptozun Müasir Müalicə Yolları

Ptozun müalicəsi xəstəliyin səbəbindən, növündən və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Aşağıda ən çox istifadə olunan müalicə üsulları göstərilmişdir:

1. Ptoz Cərrahiyyəsi: Ptozun müalicəsində ən təsirli üsullardan biri cərrahi müdaxilədir. Ptoz cərrahiyyəsi zamanı həkim, göz qapağını qaldıran əzələləri gücləndirir və ya qısaldır. Bu cərrahiyyə metodu anadangəlmə və ya ağır ptoz hallarında daha çox tətbiq edilir.

2. Sinir və Əzələ Müalicəsi: Əgər ptoz sinir və ya əzələ xəstəlikləri ilə bağlıdırsa, müalicə həmin xəstəliklərin müalicəsi ilə birgə aparılmalıdır. Müalicə, dərmanlar, fizioterapiya və digər xüsusi prosedurlar vasitəsilə həyata keçirilə bilər.

3. Botoks İnjeksiya: Ptozun müalicəsində botoks injeksiyaları da istifadə oluna bilər. Botoks, göz qapağı əzələlərinin funksiyasını bərpa etməyə kömək edir və müəyyən hallarda müvəqqəti rahatlama təmin edir.

4. Eynəklər və Lenslər: Bəzi hallarda xüsusi gözlüklər və ya lenslər ptozun müvəqqəti olaraq idarə edilməsinə kömək edə bilər.

5. Müntəzəm Göz Müayinələri: Müalicənin təsirini izləmək və ptozun inkişafını yoxlamaq üçün müntəzəm göz müayinələri vacibdir.

Ptozun Qarşısını Almaq Üçün Məsləhətlər

Ptozun qarşısını almaq tam olaraq mümkün olmasa da, göz sağlamlığını qorumaq üçün bəzi tədbirlər görmək faydalı ola bilər:

• Müntəzəm Göz Yoxlamaları: Göz sağlamlığını qorumaq üçün müntəzəm olaraq göz həkimi müayinələrindən keçmək vacibdir.

• Gözlərin Qorunması: Gözləri zədələnmələrdən qorumaq üçün qoruyucu gözlüklər istifadə edin, xüsusilə də riskli fəaliyyətlər zamanı.

• Sağlam Həyat Tərzi: Sağlam qidalanma, müntəzəm idman və stressdən uzaq olmaq göz və ümumi sağlamlığınızı yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər.

• Əzələ və Sinir Problemlərinin İdarə Edilməsi: Sinir və əzələ xəstəliklərini vaxtında diaqnoz edib müalicə etmək ptoz riskini azalda bilər.

Nəticə

Ptoz, göz qapağının düşməsi ilə xarakterizə olunan və görmə qabiliyyətinə təsir edə bilən ciddi bir göz xəstəliyidir. Xəstəliyin erkən diaqnozu və müalicəsi görmə itkisini və digər ağırlaşmaları önləmək üçün çox vacibdir. Müntəzəm göz müayinələri və həkimlə məsləhətləşmələr, ptozun təsirlərini azaltmaq və müalicə prosesini dəstəkləmək üçün əhəmiyyətlidir.

Bu məqalə sadəcə maarifləndiricidir. Klinik və müalicə məqsədlərinə uyğun deyil. Bunun üçün Peşəkar Həkim (Doktor Günel Xalıqverdiyeva) qəbuluna yazıla bilərsiniz.