Katarakta (Mirvari Suyu) Nədir?

Katarakta (Mirvari Suyu) Nədir?

Katarakta şəffaf olan göz mərcəyinin bulanıqlaşması kimi xarakterizə edilir. Mirvari suyu, adətən yaşlanmaya bağlı səbəblərlə 60 yaş və yuxarı insanlarda rast gəlinir. Çünki insan gözü qocalma prosesindən ən tez təsirlənən duyğu orqanıdır. Ancaq xəstəlik yalnız yaşlı insanlarda müşahidə olunmur. Çünki bu xəstəliyin müəyyən növlərinin yaranmasında anadangəlmə, genetik və ətraf mühit faktorları da təsirli olur.

Katarakta Nədir?

Katarakta yaşlılarda tez-tez rast gəlinən göz xəstəliyidir. Gözlərimizin əks olunan işığı sındıran şəffaf bülluru var. İllər keçdikcə bu büllurlar şəffaflığını itirir və daha tünd, dumanlı və buludlu hala gəlir. Bu, tor qişaya daha az işıq düşməsinə səbəb olur və zaman keçdikcə görmə qabiliyyətimiz azalır. Rənglər doymasını itirir. Katarakta xəstəliyi yavaş-yavaş irəlilədiyi üçün bir çox insan görmə qabiliyyətinin mənfiyə getdiyini dərk edə bilmir. Bir müddət sonra görmə qabiliyyətinin azalması səbəbindən, hava qaraldıqdan sonra avtomobil idarə edərkən, qəzet oxuyarkən və bu kimi fəaliyyətlərdə problemlər yaranır. Bir çox insanlar evlərində işığın miqdarını artıraraq və ya eynək istifadə edərək bu problemi həll etməyə çalışırlar, lakin əsl həll əməliyyatdır.

Katarakta Hansı Səbəblərdən Yaranır?

Kataraktaın səbəbləri olduqca müxtəlifdir. Göz büllurunu təşkil edən komponentlər əsasən su və zülallardır. Zülallar zamanla və müxtəlif təsirlərə məruz qalıb zədələndikdə gözün büllurunda buludlanmaya səbəb olan daimi protein hissəcikləri əmələ gətirə bilərlər. Kataraktanın ümumi səbəblərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar.

     ●     Yaşlanma

●     Diabet

●     Hipertoniya

●     Piylənmə

●     Siqaret və tütün məmulatlarının istifadəsi

●     Spirtli içki istifadəsi

●     Xüsusilə bədənin yuxarı hissəsinə tətbiq olunan Radiasiya terapiyası,

●     Steroid müalicəsi

●     Artrit və lupus kimi xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilən dərmanlar

●     Şizofreniya və bipolyar pozğunluq kimi müxtəlif psixotik pozğunluqları müalicə etmək üçün istifadə edilən dərmanlar

●     Əvvəlki göz iltihabları

●     Bəzi göz əməliyyatları

●     Göz zədələri və travmalar

●     Günəş eynəyi və ya şapka kimi qoruyucu tədbirlər olmadan günəş işığına həddən artıq məruz qalmaq

Kataraktanın Əlamətləri Hansılardır?

Katarakta ilkin mərhələlərində görmənin bir qədər bulanıqlaşması, rənglərin solması və xüsusilə gecə saatlarında çətin görmə ilə özünü göstərir. Ümumi simptomlar aşağıdakı kimidir:

     ●     Bulanıq və qeyri-müəyyən görmə

●     Xüsusilə gecə qaranlıqda artan görmə problemləri

●     Rəngləri solğun və saralmış görmək

●     Bir şey oxuyarkən çox parlaq bir mühitə ehtiyac var

●     İşığa qarşı yüksək həssaslıq

●     İkiqat görmə

●     Eynək dərəcələrinin tez-tez dəyişməsi

Katarakta xəstəliyinin bir çox növləri yavaş inkişaf edir. Erkən əlamətlərdən biri olan bulanıq görmə insana narahatlıq yaradacaq səviyyədə deyil. Ancaq xəstəlik müalicə olunmazsa, irəliləyir və görüş tamamilə bulanıqlaşır. Pasiyent gündəlik işləri yerinə yetirə bilmir.

 Vaxtında müalicəyə başlamamaq göz təzyiqi kimi digər xəstəliklərə də səbəb ola bilər. Belə hallar daimi görmə itkisi riskini artırır.

 Çağa və Uşaqlarda Katarakta Səbəbləri

 Xəstəliyin anadangəlmə növü yeni doğulmuş körpələrdə görünə bilər. Bundan əlavə, xəstəliyə müxtəlif səbəblərdən uşaqlıq dövründə rast gəlinə bilər. Uşaqlarda və çağalarda mirvari suyunun əlamətləri:

     ●     İrsi faktorlar

●     Hamiləlik dönəmində ananın keçirdiyi xəstəliklər

●     Ana qarnında keçirilən müxtəlif göz travmaları

●     Ananın hamiləlik dönəmində istifadə etdiyi dərmanlar

 Kataraktalı İnsanlar Necə Görür?

Bu sualın cavabı insandan insana və kataraktanın növünə və dərəcəsinə görə dəyişir.

Yeni başlayan kataraktalı gözdə əvvəlcə bir qədər bulanıq və ya dumanlı görmə meydana gəlir. Bu vəziyyəti buzlu şüşədən baxmaq kimi təsvir edə bilərik. Zamanla bu bulanıq görmə artır və ətraflı görmə qeyri-mümkün olur.

Katarakta xəstələri dünyanı bulanıq, solğun və pastel tonlarda görürlər, sanki ətrafa buzlu şüşədən baxırlar.

 Katarakta Diaqnozu Necə Qoyulur?

Katarakta oftalmoloqun aparacağı göz müayinəsi ilə bilinir. Müayinə zamanı xəstədə başqa bir göz problemi olub-olmadığı təsdiq edilir. Xəstəliyin diaqnozu üçün yoxlanılan kriteriyalar aşağıdakılardır:

 - Göz daxilindəki büllurda dəyişiklik varmı?

- Əgər matlaşma varsa, bu pasiyentin görmə kəskinliyinə təsir edir mi?

- Cərrahi müdaxilə pasiyentin görmə keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün nə dərəcədə irəliləyiş təmin edə bilər?

- Cərrahi müdaxilə pasiyent üçün hansı risklər daşıyır?

 Bu çərçivədə tətbiq edilən testlər aşağıdakılardır:

Görmə Kəskinliyi Testi: Görmə kəskinliyi testi ilə xəstənin incə təfərrüatları görmə qabiliyyəti ölçülür. Xəstədən böyükdən kiçiyə doğru sıralanmış şəkilləri və hərfləri yaxından uzaq məsafədən oxuması istənilir.

Biomikroskopik Müayinə: Biomikroskopik müayinə ilə gözün ön seqmentindəki digər elementlər incələnir.

Tonometriya: Kataraktalı göz mərcəyi adətən göz təzyiqini yüksəldir. Buna görə də tonometriya ilə pasiyentin göz təzyiqi ölçülür.

Göz Dibi Müayinəsi: Bu müayinə ilə xəstəliyin tor qişaya olan təsirləri ölçülür.

 Katarakta Necə Müalicə Edilir?

Katarakta müalicəsi yalnız cərrahi üsulladır. Dərmanla müalicəsi yoxdur.

Katarakta Əməliyyatı

Katarakta əməliyyatı müxtəlif cərrahi üsullarla pasiyentin təbii göz içi büllurunun çıxarılması və süni göz içi linza ilə əvəz edilməsi prosesidir. Mikrocərrahi əməliyyatdır.

Əməliyyat damcılarla gözün uyuşdurulması ilə başlayır. Gözün küncündən edilən mikro kəsiklə gözə girilir, kataraktalı hissə müxtəlif cərrahi üsullarla gözdən çıxarılır. Nəhayət, göz büllurunun yerinə başqa bir kəsikdən süni linza qoyulur və əməliyyat tamamlanır.

 Katarakt Əməliyyatının Növləri Hansılardır?

Ümumi üstünlük verilən əməliyyat növləri aşağıdakılardır.

Fakoemulsifikasiya

Bu, ultrasəs enerjisindən istifadə edərək kataraktlı linzanın təmizlənməsi və kiçik bir kəsiklə linza ilə əvəz edilməsi prosesidir.

 Lazerli Katarakta Əməliyyatları

Katarakta əməliyyatı- Femtolasik (FemtoSecond Laser-Assisted In Situ Keratomileusis), göz qüsurlarını düzəltmək üçün ən müasir lazer cərrahiyyəsi metodlarından biridir. Femtolasik əməliyyatında femtosaniyə lazeri ilə gözün korneasında incə bir qapaq yaradılır və sonra eksimer lazeri ilə kornea yenidən şəkilləndirilir. Bu metod, görmə qüsurlarını aradan qaldıraraq, aydın və dəqiq görmə təmin edir. Femtolasik əməliyyatı, yüksək dəqiqliyi və sürətli sağalma müddəti ilə seçilir.

 Katarakta Haqqında Tez-tez Verilən Suallar

Katarakta əməliyyatından sonra görmə keyfiyyəti xeyli yaxşılaşır. Əməliyyatdan sonra eynək və ya kontakt linzaların istifadəsinin hələ də zəruri olduğu vəziyyətlər ola bilər.

Hər iki gözdə katarakta varsa, adətən bir həftə ara ilə əməliyyat edilir. Bu şəkildə müalicə olunan gözün sağalması üçün kifayət qədər vaxt ayrılır. Katarakta əməliyyatlarında istifadə edilən göz içi linzaları daimi olaraq nəzərdə tutulmuşdur və dəyişdirilməsi tələb olunmur. Bəzi nadir hallarda ikinci katarakta əməliyyatı tələb oluna bilər. İmplantasiya edilmiş süni linza aylar və ya illər ərzində şəffaflığını itirə və bulanıqlaşa bilər. Bu hallarda linza səthindəki bulanıqlığı aradan qaldırmaq üçün lazer səthinin təmizlənməsi həyata keçirilə bilər.

Katarakta görmə keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azalda və qalıcı göz problemlərinin yaranmasına yol aça bilər. Yuxarı yaş katarakta üçün əhəmiyyətli bir risk faktoru olsa da, xəstəlik gənclərdə də müşahidə oluna bilər. Kataraktanın yaratdığı görmə problemləri həyatı çox çətinləşdirdiyi üçün mütəxəssislər tərəfindən əməliyyat tövsiyə edilir. Katarakta əməliyyatları pasiyentlərin təxminən 90%-nin sağalmasını təmin edərkən prosedurlar effektiv, təhlükəsiz, sürətli və nisbətən ağrısızdır.