Presbiopiya Nədir? Səbəbləri, Əlamətləri, Diaqnozu və Müalicəsi

Presbiopiya yunanca “yaşlanmış göz” deməkdir. Bədəndəki bütün orqanlar kimi göz də zamanla qocalır. Bu yaşlanma nəticəsində bəzi görmə problemləri yarana bilir.

Presbiopiya 40 yaşdan yuxarı insanlarda göz büllurunun yaşlanma ilə əlaqədar uyğunlaşma qabiliyyətini, yəni elastikliyini itirməsi nəticəsində ortaya çıxan yaxını görə bilməmə problemidir. Presbiopiya probleminin inkişafı 60-lı yaşların ortalarına qədər davam edir.

Bu proses 60-lı yaşların əvvəllərində sabitləşir. Xüsusilə 65 yaşından sonra gözün fokuslanma qabiliyyəti ya tam dayanır, ya da minimuma enir. Bu mərhələdən sonra yaxından görmək üçün eynək tələb olunur.

Presbiopiya hansı səbəblərdən baş verir?

Presbiopiyaya səbəb olan əsas amillər bunlardır:

• Büllurun elastikliyinin azalması: Gözün içindəki təbii linza (büllur) yaşla birlikdə sərtləşir və daha az elastik olur. Bu, yaxın obyektləri aydın görməyi çətinləşdirir.

• Əzələlərin zəifləməsi: Gözlərin fokuslanma prosesini idarə edən əzələlər yaşlandıqca zəifləyir. Bu əzələlərin zəifliyi büllurun düzgün fokuslanmamasına səbəb olur.

• Yaşlanma: Presbiopiya adətən 40 yaşından sonra başlayır və yaşla irəliləyir. 65 yaşa qədər insanların böyük bir hissəsi presbiopiya ilə qarşılaşır.

Presbiopiya Əlamətləri

Presbiopiya 40-lı yaşlarda başlayır, yavaş-yavaş irəliləyir və bu yaşlarda az simptomlara səbəb olur. Presbiopiyanın sürətləndiyi dövr 46-52 yaş arasıdır. Bu yaş aralığında olan pasiyentlərdə simptomlar və şikayətlər getdikcə artır.

Əgər pasiyentlər yaşa bağlı yaxındangörmə problemindən əvvəl hipermetropiya problemi yaşayırdılarsa, şikayətləri daha erkən mərhələdə, miyopiya problemi varsa, şikayətləri sonrakı mərhələdə ortaya çıxa bilər. 40 yaşdan yuxarı bəzi insanlarda presbiopiya heç bir əlamət göstərməsə də, sadə bir göz müayinəsi ilə müəyyən edilə bilər. Çünki bu refraktiv qüsurun digər görmə problemləri ilə müşayiət olunma ehtimalı var. Qeyd olunan digər görmə problemləri presbiopiyanı göstərən müxtəlif məlumatları gizlədə bilər.  

• Yaxın Obyektlərin Bulanıq Görünməsi: Ən yayğın simptom yaxın məsafədəki obyektlərin bulanıq görünməsidir. Kitablar, jurnallar, telefon və ya kompüter ekranları kimi yaxın obyektləri oxumaqda və ya incə iş görməkdə çətinlik çəkilir

• Obyektləri uzaqlaşdırmağa ehtiyac: Daha aydın görmək üçün əşyaları uzaqlaşdırmağa cəhd edirlər.

• Göz yorğunluğu: Yaxından iş gördüyünüz və ya uzun müddət kitab oxuduğunuz zaman tez yorula bilərsiniz. Gözlərinizdə ağrı və ya sıxılma hissi ola bilər.

• Baş ağrıları: Presbiopiya olan insanlar yaxın obyektləri aydın görmək üçün gözlərinə çox əziyyət verdiyi üçün baş ağrıları yaşaya bilərlər.

• Eynəklərə ehtiyac: Presbiopiya adətən yaşla inkişaf edir və ehtiyac olduqda oxu eynəkləri və ya bifokal/multifokal linzalar kimi optik korreksiyalar tələb oluna bilər.

Presbiopiya ilə Hipermetropiya Arasındakı Fərq Nədir?

Hipermetropiya anadangəlmə göz almasının normaldan daha qısa olmasından qaynaqlansa da, presbiopiya yaşlanma ilə büllurun sərtləşməsi və elastikliyini itirməsi səbəbindən baş verir.

Presbiopiya Diaqnozu Necə Qoyulur?

Diaqnoz simptomlarınız və göz müayinəniz qiymətləndirilərək qoyulur. Diaqnoz prosesində əsas addımlar bunlardır:

• Simptomların qiymətləndirilməsi: Əvvəlcə həkiminiz simptomları anlamaq üçün yaşadığınız göz problemləri haqqında sizə suallar verəcək. Yaxın məsafədəki obyektləri görməkdə çətinlik çəkib-çəkmədiyinizi və ya başqa hansı göz problemlərinizin olduğunu qeyd etməlisiniz.

• Göz Müayinəsi: Oftalmoloq və ya optometrist gözlərinizi müayinə edəcək. Bu imtahan daxil ola bilər: 

• Göz təzyiqinin ölçülməsi

• Refraksiya testi: Bu testdə həkim gözünüzün fokuslanma qabiliyyətini qiymətləndirmək üçün müxtəlif linzalardan istifadə edəcək. Bunun nəticəsində yaxın və uzaq görmə problemləri müəyyən edilə bilər.

• Torlu qişa müayinəsi: Oftalmoloq torlu qişanın vəziyyətini qiymətləndirmək üçün oftalmoskopdan istifadə edərək gözün içərisinə baxacaq. Bu, gözünüzün içindəki hər hansı digər potensial problemlərin diaqnozu üçün lazımdır.

• Oxuma testləri: Həkim sizin yaxın məsafədən aydın görmə qabiliyyətinizi qiymətləndirmək üçün yaxın obyektləri oxumaq üçün testlər həyata keçirə bilər.

Presbiopiya Necə Müalicə Edilir?

Müalicə üsulu fərdin yaşına, göz sağlamlığına və həyat tərzinə görə dəyişə bilər. Presbiopiyanın bir neçə müalicə variantları ilə tanış olun:

• Oxu eynəkləri: Oxu eynəkləri yaxın məsafədən obyektləri daha aydın görmək üçün istifadə edilən ümumi bir korreksiya üsuludur. 

• Bifokal və ya Multifokal linzalar: Bifokal və ya multifokal kontakt linzalar həm uzaq, həm də yaxın məsafələrdə olan obyektləri aydın şəkildə görməyə imkan verən linzalardır. Bu linzaların bir və ya bir neçə fokus nöqtəsi var və göz ehtiyaclarınıza uyğun hazırlana bilər.

• Lazer Cərrahiyyəsi: Presbiopiyanı düzəltmək üçün istifadə edilən lazer cərrahiyyə üsullarına LASIK (Laser Assisted In Situ Keratomileusis) və PRK (Photorefractive Keratectomy) daxildir. Bu cərrahi üsullar gözün ön səthini yenidən formalaşdırmaqla yaxın və uzaq görməni düzəldə bilir. 

• Gözdaxili linza: Presbiopiya yaşla daha da pisləşirsə və kontakt linzalar və ya lazer əməliyyatı uyğun deyilsə, oftalmoloq tərəfindən gözdaxili linza əməliyyatı tövsiyə oluna bilər. Bu prosedurda təbii göz linzası süni linza (gözdaxili lens) ilə əvəz olunur.